ช่วงเทศกาลวันหยุดซึ่งเป็นช่วงเวลาแห่งความรื่นเริงและการเฉลิมฉลองไม่เพียงแต่ทำให้อบอุ่นหัวใจเท่านั้น แต่มันยังส่งผลดีต่อสมองของเราอย่างมากอีกด้วยตั้งแต่ผลที่มีต่อระดับของ dopamine ไปจนถึงสมองส่วน amygdala ความสุขที่เกิดขึ้นในช่วงวันหยุดเป็นผลจากการทำงานร่วมกันของสารสื่อประสาทและ neural pathways ที่ซับซ้อนในสมองที่จะส่งผลต่อร่างกายและจิตใจในระยะยาว นักประสาทวิทยากล่าวเสริมว่าประสบการณ์แห่งความสุขที่เกิดขึ้นจะไม่ได้เกิดขึ้นเพียงชั่วคราวเท่านั้น แต่มันยังส่งผลอันยิ่งใหญ่ต่อความเป็นอยู่ที่ดีของเราในอนาคตอีกด้วย
Neurochemistry จากการเฉลิมฉลอง
ในช่วงเทศกาลวันหยุดจะเกิดปฏิกิริยาของสารเคมีต่าง ๆ ในสมองซึ่งมีส่วนที่ทำให้เกิดความสุขตามมา โดยพระเอกที่มีบทบาทสำคัญที่สุดของกระบวนการนี้คือ Dopamine ซึ่งเป็นสารสื่อประสาทที่เกี่ยวข้องในยามที่เราได้ทำกิจกรรมที่ทำให้เรามีความสุข เช่น แกะของขวัญหรือการใช้เวลาอันมีค่ากับคนที่คุณรัก Dopamine จะถูกหลั่งออกมาเพื่อให้เกิดความรู้สึกพึงพอใจ มีความสุข มีความหวังและกำลังใจ ส่งผลให้ช่วงเวลานี้ของหลาย ๆ คนเต็มไปด้วยความรื่นเริงยินดีและความรู้สึกเชิงบวกนั่นเอง
การผ่อนคลายความเครียดและ Amygdala
บางคนอาจรู้สึกตื่นเต้นและคึกคักระหว่างช่วงวันหยุด แต่ในขณะที่อีกหลายคนก็อาจเกิดความรู้สึกสงบและสบายใจแทน ความรู้สึกผ่อนคลายเช่นนี้เกี่ยวข้องกับการทำงานของสมองส่วน amygdala ที่ลดลง เนื่องจาก amygdala มีหน้าที่เกี่ยวกับความกลัวและความวิตกกังวล นอกจากนี้บรรยากาศที่รื่นเริง การพบปะเข้าสังคม และผลของ endorphins จากการหัวเราะและการออกกำลังกายสามารถช่วยลดระดับความเครียดได้ด้วย ประกอบกับช่วงเทศกาลวันหยุดมักเป็นช่วงเวลาที่ให้ความรู้สึกคุ้นเคยและมั่นคงในจิตใจ ทั้งหมดนี้จึงส่งผลให้เกิดความสุขสงบทางใจโดยรวมได้
พลังแห่งการรู้สึกซาบซึ้งขอบคุณที่มีต่อ Hippocampus
การแสดงความขอบคุณเป็นสิ่งที่พบได้โดยทั่วไปในช่วงเทศกาลวันหยุด การฝึกฝนให้ตัวเองรู้จักซาบซึ้งขอบคุณ ตลอดจนการนึกถึงเรื่องราวดี ๆ ที่พบเจอมาตลอดทั้งปีนี้ส่งผลดีอย่างยิ่งต่อสมองส่วน hippocampus ซึ่งมีส่วนสำคัญต่อความจำและการเรียนรู้ เพราะจะทำให้สมองส่วนนี้ได้ทำงานมากขึ้น จึงช่วยให้เรามีความจำที่ดีและรู้จักที่จะชื่นชมสิ่งต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นได้
สายใยผูกพัน ความรู้สึกอิ่มเอมใจ และ Oxytocin
ช่วงเทศกาลแห่งวันหยุดเป็นช่วงที่เราได้ใช้เวลาร่วมกับคนที่เรารักและได้กระชับความสัมพันธ์กับกลุ่มคนที่เรารู้จักให้แนบแน่นขึ้น ความสัมพันธ์เช่นนี้มีผลอย่างยิ่งต่อสภาวะอารมณ์และความเป็นอยู่ที่ดี เมื่อสมองหลั่ง Oxytocin หรือ “ฮอร์โมนแห่งความรัก” เราจะเกิดความรู้สึกไว้วางใจ ใกล้ชิด และผูกพัน ทำให้รู้สึกถึงความเป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน ความใกล้ชิด การแบ่งปันประสบการณ์ และการสร้างความทรงจำที่ดีร่วมกันจึงมีส่วนสำคัญของความอบอุ่นและความสุขในช่วงเวลาเหล่านี้
ความรู้สึกอบอุ่นใจเมื่อหวนนึกถึงเรื่องราวในอดีตและ Prefrontal Cortex
เป็นเรื่องปกติที่เราจะหวนนึกถึงเรื่องราวในอดีต อารมณ์เช่นนี้เกี่ยวข้องกับ Prefrontal Cortex ซึ่งเป็นบริเวณของสมองที่มีหน้าที่เกี่ยวกับการตัดสินใจ การแสดงออกทางบุคลิกภาพ และพฤติกรรมทางสังคม หากเราเกิดความรู้สึกดังกล่าวจะกระตุ้นให้ Prefrontal Cortex ทำงานมากขึ้น จึงช่วยเพิ่มความสุขและความรักมากยิ่งขึ้นในช่วงเทศกาลวันหยุดที่พิเศษนี้
ความสุขที่ยั่งยืนที่จะไม่จบลงแค่ในช่วงวันหยุด
ความท้าทายที่เราต้องเผชิญคือจะทำอย่างไรให้ความสุขนั้นอยู่กับเราไปอีกนานแสนนานเมื่อช่วงเทศกาลวันหยุดจบลง การฝึกสติ การแสดงความขอบคุณอย่างสม่ำเสมอ และการสร้างความสัมพันธ์ทางสังคมที่ดีล้วนเป็นวิธีที่จะช่วยให้เราเป็นคนที่มีทัศนคติเชิงบวก เช่นเดียวกันกับการทำงานอดิเรกที่ทำให้เรามีความสุขหรือกิจกรรมที่ทำให้เราได้มีโอกาสแสดงความเมตตาและเอื้อเฟื้อต่อผู้อื่นก็สามารถช่วยกระตุ้นระบบการให้รางวัลของสมองและส่งเสริมให้เรามีความเป็นอยู่ที่ดีในระยะยาวได้
ความสุขเป็นสิ่งที่ตั้งใจมีได้
การศึกษาด้านประสาทวิทยาเน้นถึงความสำคัญของการเลือกที่จะมีความสุขและการรักษาความสุขไว้อย่างยั่งยืน การสร้างทัศนคติเชิงบวกผ่านการแสดงความเมตตาต่อผู้อื่น การพูดสิ่งดี ๆ กับตนเอง และการบรรลุเป้าหมายที่ตั้งไว้ล้วนสามารถเปลี่ยนแปลงโครงสร้างและการทำงานของสมองที่ยั่งยืนได้ ทั้งนี้เพราะสมองมีความยืดหยุ่นพร้อมที่จะปรับเปลี่ยนให้เป็นไปตามสิ่งที่เราป้อนให้มันเสมอ
การเชื่อมโยงระหว่างจิตใจและร่างกายและความเป็นอยู่ที่ดีแบบองค์รวม
นอกเหนือจากสมองแล้วความสุขยังมีผลดีต่อร่างกายด้วย อารมณ์เชิงบวกทำให้หัวใจและหลอดเลือดมีสุขภาพดี ระบบภูมิคุ้มกันที่แข็งแรง และผลลัพธ์ด้านสุขภาพโดยรวมก็จะดีขึ้นด้วยเช่นกัน การเข้าใจถึงประโยชน์แบบองค์รวมของความสุขช่วยกระตุ้นให้แต่ละคนได้หันมาให้ความสำคัญกับการมีชีวิตความเป็นอยู่ที่ดีทั้งในช่วงเทศกาลวันหยุดหรือแม้แต่เมื่อวันหยุดจบลงแล้ว
เปิดรับข้อมูลเกี่ยวกับประสาทวิทยา
การเปิดใจเรียนรู้ข้อมูลในด้านประสาทวิทยาจะเป็นแนวทางหนึ่งให้เรามีความสุขตลอดทั้งปี การตระหนักถึงผลกระทบของอารมณ์เชิงบวกต่อสมองและร่างกายของเราจะช่วยให้มีสติและมีความตั้งใจที่จะทำให้ตนเองมีความสุขในทุกช่วงเวลาของชีวิต โดยพื้นฐานแล้วความสุขที่เกิดขึ้นในช่วงวันหยุดจะไม่ได้ส่งผลเพียงชั่วคราวเท่านั้น แต่จะยังเป็นตัวกำหนดความเป็นอยู่ที่ดีของเราแบบยั่งยืนอีกด้วย
สรุป
แม้ว่าช่วงเทศกาลวันหยุดผ่านไปร่องรอยความสุขก็ยังคงอยู่ เพราะความสุขที่เกิดขึ้นในช่วงวันหยุดมีผลต่อเราในระยะยาว ซึ่งไม่เพียงแต่มีผลดีต่อจิตใจของเราเท่านั้นแต่ยังเป็นผลดีต่อร่างกายด้วย นอกจากนี้การรักษาความสุขนี้ไว้ถือเป็นสิ่งที่เราสามารถกำหนดได้ด้วยตนเอง เพราะสุขนั้นอยู่ที่ใจ
เอกสารอ้างอิง
Your Brain on Joy: A Neuroscientist’s Reflection on the Holidays [Internet]. Medscape. [cited 2023 Dec 6]. Available from: https://www.medscape.com/viewarticle/985906?src=mbl_msp_android&ref=share
