ผู้ป่วยอาจไม่ได้พูดความจริงกับคุณตลอดเวลา บางครั้งอาจปกปิดข้อมูลบางอย่าง บางครั้งอาจบิดเบือนความจริง และบางครั้งพวกเขาเลือกที่จะไม่โต้แย้งหรือเงียบทั้งที่ไม่เห็นด้วยกับแพทย์ ไม่ว่าจะเป็นการโกหกในลักษณะไหนและเป็นไปด้วยเจตนาใดก็ตาม การไม่พูดความจริงในความสัมพันธ์ระหว่างแพทย์และผู้ป่วยอาจส่งผลกระทบที่รุนแรงได้ เพราะคือการเดิมพันด้วยผลการรักษาและความปลอดภัยของตัวผู้ป่วยเอง
เรื่องที่ผู้ป่วยมักโกหกแพทย์บ่อยที่สุด ได้แก่ การดื่มแอลกอฮอล์ พฤติกรรมการรับประทานอาหาร ความถี่ในการออกกำลังกาย กิจกรรมทางเพศ การสูบบุหรี่ รวมไปถึงอาการเจ็บป่วย ผู้ป่วยบางคนอาจโกหกให้อาการดูรุนแรงกว่าความเป็นจริง แต่บางคนอาจปิดบังความผิดปกติบางอย่างที่เกิดขึ้น นอกจากนี้โอกาสที่ผู้ป่วยจะปิดบังความจริงจะเพิ่มสูงขึ้นถ้าพบแพทย์ผ่านช่องทางออนไลน์อย่างเช่น telemedicine
อะไรคือสิ่งที่ซ่อนอยู่ภายใต้คำโกหกของผู้ป่วย?
- เหตุผล 3 ข้อหลักที่ทำให้ประมาณ 1 ใน 3 ของผู้ป่วยไม่พูดความจริงคือความรู้สึกอาย รองลงมาคือพวกเขาไม่อยากถูกตัดสินหรือถูกตำหนิ นอกจากนี้ยังมีคนอีกกลุ่มหนึ่งที่ให้เหตุผลว่าพวกเขาแค่ไม่อยากทำตัวมีปัญหาหรือทำให้แพทย์ต้องเสียเวลา
- ประสบการณ์จากการรักษาในอดีตมีผลต่อการโกหก ผู้ที่เคยรู้สึกว่าแพทย์ไม่ค่อยใส่ใจหรือละเลยตนเองนั้นมีแนวโน้มที่จะไม่ซื่อสัตย์ในการให้ข้อมูลกับแพทย์ นอกจากนี้ผู้ที่เคยรู้สึกว่าตนถูกตัดสินโดยแพทย์มาก่อนก็มีโอกาสที่จะโกหกเพื่อหลีกเลี่ยงการตกอยู่ในสถานการณ์ดังกล่าวซ้ำอีก
- 20% ของผู้ป่วยให้อีกเหตุผลหนึ่งที่น่าสนใจ นั่นคือพวกเขาเลือกที่จะโกหกเพราะยังไม่สามารถยอมรับความจริงบางอย่างได้
- ดูเหมือนว่าเพศหญิงและเพศชายมีโอกาสโกหกได้ไม่ต่างกัน โดยอยู่ที่ราว ๆ 70-80% อย่างไรก็ดีผลการศึกษาที่ผ่านมามีความขัดแย้งกันอยู่บ้างซึ่งอาจขึ้นอยู่กับปัจจัยทางสังคมและวัฒนธรรม บางการสำรวจพบว่าผู้ป่วยหญิงอาจโกหกแพทย์มากกว่าผู้ป่วยชาย โดยเฉพาะอย่างยิ่งในกลุ่มคนอายุน้อย
- ยิ่งอายุน้อยยิ่งมีแนวโน้มที่จะโกหกแพทย์มากขึ้น โดย 93% ของคน Gen Z สารภาพว่าเคยโกหกแพทย์ รองลงมาคือ Gen Y (76%) Gen X (75%) และ baby boomers (69%) ตามลำดับ กล่าวอีกนัยหนึ่งคือคนในกลุ่ม baby boomers มีโอกาสที่จะพูดความจริงกับแพทย์มากที่สุดนั่นเอง
- สาเหตุที่ baby boomers ไม่อยากโกหกแพทย์นั้นเป็นเพราะประสบการณ์ชีวิตสอนให้รู้ว่าการพูดความจริงนั้นเป็นประโยชน์ต่อตัวเองในกระบวนการรักษา เนื่องจากเป็นช่วงวัยที่คุ้นเคยกับอาการเจ็บป่วยและโรคต่าง ๆ มากกว่าคนในช่วงวัยอื่น
- สอดคล้องกับผลการสำรวจที่พบว่าช่วงวัยที่ต่างกันจะรู้สึกสบายใจในการพูดคุยกับแพทย์แตกต่างกันไป โดยเกือบ 70% ของกลุ่ม baby boomers ให้ความเห็นว่าตนไม่รู้สึกอึดอัดเมื่อต้องสนทนากับแพทย์ แต่มีเพียง 51.8% ของคน Gen Z เท่านั้นที่รู้สึกแบบเดียวกัน
- อย่างไรก็ดีคนในช่วงวัยต่างกันก็มีเหตุผลหลัก ๆ ที่ต้องโกหกไม่เหมือนกัน ขึ้นกับว่าเรื่องใดที่ทำให้คนในวัยนั้นรู้สึกไม่ปลอดภัย Gen Z มักเลี่ยงที่จะพูดความจริงเกี่ยวกับเรื่องทางเพศเพราะกลัวถูกตัดสิน Gen Y มักโกหกเรื่องการออกกำลังกาย ส่วน Gen X มักเป็นเรื่องการดื่มแอลกอฮอล์ ในขณะที่กลุ่ม baby boomers เป็นเรื่องอาหารการกิน
รับมือกับคำโกหกในความสัมพันธ์นี้อย่างไรดี?
การรับมือกับเรื่องนี้เริ่มต้นได้ด้วยความเข้าใจ ผู้ป่วยบางคนอาจมีเหตุผลบางอย่างที่ทำให้ต้องโกหกและอาจไม่ได้ทำไปด้วยเจตนาร้าย แทนที่จะจับผิด กล่าวโทษ หรือมุ่งมั่นกับการคาดคั้นเอาความจริง สิ่งที่ควรให้ความสำคัญมากกว่าอาจจะเป็นการสร้างความสัมพันธ์ที่ดีระหว่างแพทย์กับผู้ป่วย รวมไปถึงการสร้างบรรยากาศให้ผู้ป่วยรู้สึกไว้วางใจ เพราะเป็นองค์ประกอบสำคัญที่จะทำให้ผู้ป่วยกล้าพูดความจริงกับแพทย์ นอกจากนี้การรับฟังโดยไม่ตัดสิน การไม่ทำให้รู้สึกกดดันหรือเร่งรัด การนัดพบแพทย์ที่สถานที่จริง วัยที่ใกล้เคียงกัน รวมถึงเชื้อชาติและศาสนาเดียวกันล้วนเป็นปัจจัยที่ช่วยส่งเสริมความรู้สึกสะดวกและสบายใจของผู้ป่วยที่มีต่อแพทย์ด้วย
ผลการสำรวจพบว่ามี 2 ปัจจัยหลักที่ทำให้ผู้ป่วยรู้สึกไว้วางใจและพูดความจริงกับแพทย์ผู้รักษา ได้แก่ 1. แพทย์ที่เคยรักษาด้วยมาก่อนและมีความสัมพันธ์ที่ดีต่อกัน และ 2. แพทย์ที่มีลักษณะบางอย่างคล้ายคลึงกับตน เช่น อายุที่ใกล้เคียงกัน โดยคน Gen Z มักเลือกที่จะปรึกษาแพทย์ที่อายุต่ำกว่า 30 ปี ในขณะที่ baby boomers อาจรู้สึกดีกว่าหากได้รักษากับแพทย์ที่มีอายุตั้งแต่ 50 ปีขึ้นไป เป็นต้น
แหล่งที่มา
- Vogel L. Why do patients often lie to their doctors? CMAJ. 2019 Jan 28;191(4):E115. doi: 10.1503/cmaj.109-5705. PMID: 30692114; PMCID: PMC6342698.
- Palmieri JJ, Stern TA. Lies in the doctor-patient relationship. Prim Care Companion J Clin Psychiatry. 2009;11(4):163-8. doi: 10.4088/PCC.09r00780. PMID: 19750068; PMCID: PMC2736034.
- Top Reasons Patients Lie About Their Health: 2022 Berxi Survey Results. Available at: https://www.berxi.com/resources/articles/why-patients-lie/
