Earworm: แค่เพลงที่วนซ้ำในหัวหรือสัญญาณความผิดปกติบางอย่าง?

Baby Shark – Pinkfong (2015)

PPAP (Pen Pineapple Apple Pen) – Pikotaro (2017)

Moves Like Jagger – Maroon 5 (2010)

Can’t Get You Out of My Head – Kylie Minogue (2001)

นอกจากเพลงเหล่านี้แล้ว ยังมีเพลงไหนอีกบ้างคะที่เคยติดอยู่ในหัวของคุณจนยากที่จะสลัดมันออกไป เพลงไหนบ้างที่เนื้อร้องและทำนองเพลงเคยวนอยู่ในหัวคุณซ้ำไปซ้ำมา? ภาวะที่ท่อนเพลงสั้น ๆ หลอนอยู่ในหูนี้เรียกว่า “Earworm”

Highlight

• แทบทุกคนเคยมีประสบการณ์ Earworm ซึ่งมักเกิดขึ้นไม่นานเพลงเหล่านั้นก็จะหายไปเอง โดยไม่มีอันตรายใด ๆ
• ในบางราย Earworm อาจรบกวนการดำเนินชีวิตประจำวันและคุณภาพชีวิต
• แต่ในบางกรณี Earworm อาจเป็นสัญญาณอันตรายที่บ่งบอกถึงความผิดปกติบางอย่างของร่างกายได้ ถ้าเช่นนั้นจะรู้ได้อย่างไรว่าต้องให้การรักษา? บทความนี้มีคำตอบให้คุณ

10 ข้อเท็จจริงเกี่ยวกับ Earworm

1. Earworm มีอีกหลายชื่อเรียก ได้แก่ stuck song syndrome, musical imagery repetition หรือ involuntary musical imagery เป็นภาวะที่มีเพลงติดอยู่ในหัวทั้งที่อาจไม่ได้ตั้งใจนึกถึง 
2. เพลงที่มักทำให้เกิด Earworm ไม่จำเป็นต้องเป็นเพลงที่ฟังหรือร้องบ่อย ๆ แต่มักเป็นเพลงที่มีจังหวะเร็วจึงกระตุ้นสมองให้จดจำได้ดี มีเนื้อร้องและทำนองที่เข้าใจง่าย จำง่าย และวนไปมาซ้ำ ๆ  โดยการศึกษาพบว่าเนื้อเพลงมีบทบาทสำคัญที่จะช่วยให้เพลง ๆ นั้นติดหูมากกว่าทำนอง
3. Earworm พบได้บ่อยมาก งานวิจัยแบบ survey study เผยว่าเกือบ 100% ของผู้ที่ทำแบบสอบถามเคยเจอกับภาวะดังกล่าว นอกจากนี้ประมาณ 20% ยังรายงานว่าเกิด Earworm มากกว่าวันละ 1 ครั้ง
4. โดยส่วนใหญ่แล้ว Earworm มักจะเกิดขึ้นครั้งละประมาณ 15 – 30 นาที ในบางรายอาจนานถึง 1 – 2 ชั่วโมงได้ แต่อย่างไรก็ดีจะไม่นานกว่า 24 ชั่วโมงในกรณีปกติ
5. ผู้ที่มีโอกาสเกิด Earworm ได้นานกว่าคนทั่วไปหรือยากที่สลัดเพลงเหล่านั้นออกจากหัวได้ ได้แก่ ผู้หญิง นักดนตรีหรือผู้ที่ทำงานเกี่ยวข้องกับเพลง ผู้ที่มีความจำดี และผู้ที่ขาดความยืดหยุ่นทางจิตใจ (psychological inflexibility)
6. Earworm เป็นเพียงอาการที่ก่อให้เกิดความหงุดหงิดและรำคาญใจเท่านั้น ไม่ใช่โรคหรืออาการเจ็บป่วย กลไกการเกิด Earworm ยังไม่แน่ชัด แต่สันนิษฐานว่าน่าจะเกี่ยวกับกระบวนการเกิดความจำในสมอง (memory consolidation) นักวิชาการบางคนจึงเชื่อว่า Earworm คือภาวะที่บ่งบอกถึงสมองที่มีสุขภาพดีที่สามารถจดจำข้อมูลได้
7. ผลตรวจ MRI สมองในผู้ที่มีประสบการณ์ Earworm เผยให้เห็นว่าความถี่ของการเกิด Earworm สัมพันธ์กับความหนาของสมองในบริเวณ right frontal, temporal cortices, anterior cingulate และ left angular gyrus
8. สิ่งที่น่าสนใจคือ การยิ่งพยายามห้ามตัวเองไม่ให้นึกถึงหรือยิ่งพยายามที่จะเอาเพลงเหล่านั้นออกจากหัวมากเท่าไหร่ กลับยิ่งทำให้ต้องทนอยู่กับ Earworm นานยิ่งขึ้น
9. วิธีการแก้ Earworm ในกรณีทั่วไปสามารถทำได้โดยไม่ต้องใช้ยา หลักการง่าย ๆ คือในเมื่อหยุดคิดถึงเพลงท่อนนั้นไม่ได้ ก็ให้หาสิ่งอื่นทำเพื่อเบี่ยงเบนความสนใจแทน เช่น การทำกิจกรรมอื่น ๆ ที่ช่วยกระตุ้นสมองให้ทำงานมากขึ้นหรือการให้สมองได้จดจ่อกับเรื่องอื่น ๆ แทน ไม่ว่าจะเป็นการพูดคุยกับผู้อื่น การอ่านหนังสือ หรือการเล่นเกมไขปริศนา เป็นต้น
10. Earworm ที่พบในบางรายอาจเป็นสัญญาณของอาการผิดปกติทางจิตหรือระบบประสาทและสมองบางอย่าง ซึ่งจำเป็นต้องได้รับการรักษาได้ด้วย cognitive behavioral therapy (CBT) หรือการใช้ยาต่อไป

จะรู้ได้อย่างไรว่า Earworm ไม่ใช่เรื่องปกติอีกต่อไป?

• เกิดขึ้นนานกว่า 24 ชั่วโมง
• เกิดบ่อยขึ้นหรือนานขึ้นเมื่อรู้สึกเครียดหรือกังวล
• กระทบต่อการดำเนินชีวิตประจำวันและคุณภาพชีวิต เช่น ไม่มีสมาธิจดจ่อกับการทำงาน นอนไม่หลับหรือหลับยากกว่าปกติ เป็นต้น
• มีอาการผิดปกติอื่น ๆ ร่วมด้วย เช่น
  • เครียด วิตกกังวล ซึมเศร้า 
  • สับสน
  • นอนไม่หลับ
  • เบื่ออาหาร
  • แขนหรือขาสั่น (tremors)
  • การพูดสะดุดหยุดเป็นพักๆ (speech arrest)
  • สูญเสียการมองเห็นหรือการมองเห็นบกพร่อง
  • หมดสติ

เมื่อผู้ป่วยมีอาการ Earworm ควรนึกถึงโรคอะไรบ้าง?

• Obsessive-compulsive disorder (OCD)
• Stress
• Depression
• Anxiety
• Seizure
• Musical hallucinations
• Palinacousis
• Migraine with aura
• Schizophrenia
• Drug toxicity
• Brain damage

สรุป

แม้ว่า Earworm จะพบได้โดยทั่วไปและอาจไม่ได้มีผลกระทบใด ๆ มากนักนอกจากการก่อให้เกิดความรำคาญใจ แต่ Earworm ที่เกิดขึ้นในลักษณะที่ไม่ปกติอาจบ่งชี้ถึงอาการทางระบบประสาทและสมองบางอย่างได้ จึงเป็นสิ่งสำคัญที่ต้องทราบว่าเมื่อใดต้องค้นหาสาเหตุและให้การรักษาต่อไป

เอกสารอ้างอิง

1. Beaman CP, Williams TI. Earworms (stuck song syndrome): towards a natural history of intrusive thoughts. Br J Psychol. 2010 Nov;101(Pt 4):637-53.
2. Reuman L, Buchholz J, Abramowitz J. Stuck in my head: Musical obsessions and experiential avoidance. Bull Menninger Clin. 2020 Oct;84(Supplement A):48-62.
3. Farrugia N, Jakubowski K, Cusack R, Stewart L. Tunes stuck in your brain: The frequency and affective evaluation of involuntary musical imagery correlate with cortical structure. Conscious Cogn. 2015 Sep;35:66-77.
4. Yoshimura R, Okamoto N, Konishi Y, Ikenouchi A. Major depression with musical obsession treated with vortioxetine: a case report. Ann Gen Psychiatry. 2021 Mar 9;20(1):19.
5. Golden EC, Josephs KA. Minds on replay: musical hallucinations and their relationship to neurological disease. Brain. 2015 Dec;138(Pt 12):3793-802.